Κυφοπλαστική, σπονδυλοπλαστική, έγχυση οστικού τσιμέντου στα κατάγματα σπονδυλικής στήλης

Τι είναι η κυφοπλαστική, σπονδυλοπλαστική, έγχυση οστικού τσιμέντου στα κατάγματα σπονδυλικής στήλης;

Η κυφοπλαστική και η σπονδυλοπλαστική, έγχυση οστικού τσιμέντου αποτελούν ελάχιστα επεμβατικές, αναίμακτες τεχνικές για την αντιμετώπιση των καταγμάτων της σπονδυλικής στήλης. Τα συμπιεστικά κατάγματα της σπονδυλικής στήλης είναι συχνά σε ηλικιωμένους ασθενείς λόγω οστεοπόρωσης. Αυτοί οι ασθενείς πολύ συχνά δεν είναι κατάλληλοι ουτε για μακρόχρονο κλινοστατισμό (παραμονή στο κρεβάτι) ούτε για μεγάλες και επικίνδυνες σπονδυλοδεσίες. Η έγχυση οστικού τσιμέντου (κυφοπλαστική ή σπονδυλοπλαστική) αποτελεί τις περισσότερες φορές την ιδανική λύση. Είναι πολύ γρήγορη, αναίμακτη, ανώδυνη και πολύ οικονομική σε σχέση με άλλες επεμβάσεις. Οι ασθενείς αποφεύγουν τις επιπλοκές της μακροχρόνιας παραμονής σε ακινησία και κινητοποιούνται χωρίς πόνους λίγη ώρα μετά τη μικρή αυτή επέμβαση.

Ποια κατάγματα σπονδυλικής στήλης είναι κατάλληλα για κυφοπλαστική ή σπονδυλοπλαστική;

Τα κατάγματα μετά από κάθετα φορτία θεωρούνται πιο κατάλληλα για κυφοπλαστική ή σπονδυλοπλαστική. Το σπονδυλικό σώμα είναι το δυνατό, πρόσθιο κυλινδρικό μέρος του σπονδύλου, το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των μεγάλων κάθετων φορτίων που δέχεται η σπονδυλική στήλη. Όταν το σπονδυλικό σώμα αδυνατίσει, όπως στην περίπτωση της οστεοπόρωσης, χάνει αυτήν την ικανότητα και είναι επιρρεπές σε συμπιεστικά κατάγματα. Ο πιο συχνός τύπος σπονδυλικών καταγμάτων είναι τα σφηνοειδή κατάγματα, κατά τα οποία έχουμε καθίζηση του πρόσθιου μέρους του σπονδυλικού σώματος σε σχέση με το φυσιολογικό ύψος.

  Συμπιεστικό κάταγμα σπονδυλικής στήλης που προκαλεί κυφωτική παραμόρφωση                                       

Τα συμπιεστικά κατάγματα της σπονδυλικής στήλης μπορούν να προκαλέσουν εντονότατο πόνο στη μέση και κυφωτική παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης. Τα συμπτώματα μπορούν πολύ συχνά να αντιμετωπιστούν χωρίς επέμβαση. Αν η συντηρητική θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική υπάρχει η δυνατότητα σήμερα των παραπάνω ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών.

Μαγνητική τομογραφία συμπιεστικού κατάγματος σπονδυλικής στήλης

Πως δρα η κυφοπλαστική, σπονδυλοπλαστική στα συμπιεστικά κατάγματα;

 Κατά την κυφοπλαστική τοποθετείται υπό ακτινολογική καθοδήγηση μέσω μιας πολύ μικρής τομής δέρματος μια βελόνα εντός του κατάγματος. Αφού τοποθετηθεί αυτή με ακρίβεια στο κατάλληλο σημείο, φουσκώνεται ένα μπαλόνι αργά αποκαθιστώντας το ύψος του σπονδύλου και δημιουργώντας μια κοιλότητα εντός αυτού. Κατόπιν εγχέεται οστικό τσιμέντο σε αυτήν τη νέα κοιλότητα, το οποίο πολύ γρήγορα σκληραίνει. Η διεργασία αυτή ενδυναμώνει και στερεοποιεί το σπόνδυλο ανακουφίζοντας συγχρόνως από τον πόνο. Κατά τη σπονδυλοπλαστική εγχέεται απευθείας οστικό τσιμέντο χωρίς τη μεσολάβηση μπαλονιού.

1. Συμπιεστικό κάταγμα σπονδυλικής στήλης 2. Τοποθέτηση του μπαλονιού εντός του σώματος του σπονδύλου 3. Έκπτυξη (φούσκωμα) του μπαλονιού 4. Απομάκρυνση του μπαλονιού και έγχυση οστικού τσιμέντου 5. Το οστικό τσιμέντο σκληραίνει και ο σπόνδυλος επανακτά το ύψος του

Ποες είναι οι ενδείξεις της κυφοπλαστικής; Πότε μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε;

Τα περισσότερα συμπιεστικά κατάγματα των σπονδύλων θεραπεύονται αυτόματα και ο πόνος στη μέση σταδιακά υποχωρεί. Στις περιπτώσεις όπου έχει διαπιστωθεί ακτινολογικά ένα συμπιεστικό κάταγμα και σημαντικός πόνος επιμένει για πάνω από δύο εβδομάδες παρά τη συντηρητική αγωγή, τότε μπορεί να συζητηθεί το ενδεχόμενο της κυφοπλαστικής εάν ισχύουν τα ακόλουθα:

•  Υπάρχει επιδείνωση του πόνου όταν εφαρμόζεται βάρος. Εάν ο πόνος στη μέση επιδεινώνεται όταν εφαρμόζονται κάθετα φορτία στη σπονδυλική στήλη, αποτελεί ένδειξη ότι το κάταγμα είναι πραγματικά η πηγή του πόνου και θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με κυφοπλαστική ή άλλες σπονδυλο-ενισχυτικές μεθόδους. Στοιχεία ότι κάθετα φορτία επιδεινώνουν τον πόνο αποτελούν ο αυξημένος πόνος κατά το σήκωμα και κουβάλημα βαριών αντικειμένων (ψώνια, βαλίτσες κλπ) καθώς και το σήκωμα και ξάπλωμα στο κρεβάτι. 
• Ο πόνος δε συνοδεύεται από μυρμηγκιάσματα, μουδιάσματα, αδυναμία κάτω άκρων. Η κυφοπλαστική δε μπορεί να αναστρέψει νευρολογικά συμπτώματα που οφείλονται στην πίεση του μετατοπισμένου οστού πάνω στο νωτιαίο μυελό ή στα νεύρα. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να συζητηθεί το ενδεχόμενο αποσυμπίεσης (πεταλεκτομή ή μικροχειρουργική τρηματεκτομή) ή/και σπονδυλοδεσίας.
• Καθίζηση σπονδύλου μέχρι και 70%. Σε περίπτωση καθίζησης κάτω από 30% είναι ίσως αρκετή η μέθοδος της σπονδυλοπλαστικής κατά την οποία εγχέεται μόνο οστικό τσιμέντο χωρίς την παρεμβολή μπαλονιού. Η σταθεροποίηση του σπονδύλου χωρίς προσπάθεια αποκατάστασης του ύψους του είναι σε αυτές τις περιπτώσεις αρκετή. Σε περιπτώσεις καθίζησης πάνω από 70% θα πρέπει να συζητηθούν πιο εκτεταμένες επεμβάσεις όπως η σπονδυλοδεσία.
• Ηλικία κατάγματος κάτω των 3 μηνών. Τα κατάγματα ηλικίας άνω των τριών μηνών έχουν αρχίσει να πωρώνονται, οπότε είναι λιγότερο πιθανόν να επιτευχθεί η επιθυμητή αποκατάσταση του ύψους του σπονδύλου.

Ποια είναι η αποτελεσματικότητα της κυφοπλαστικής, σπονδυλοπλαστικής στην αντιμετώπιση των σπονδυλικών καταγμάτων;

Η ιατρική βιβλιογραφία δείχνει ότι η κυφοπλαστική είναι αποτελεσματική στην αποκατάσταση του ύψους του σπονδύλου και στη θεραπεία του πόνου στη μέση από σπονδυλικά συμπιεστικά κατάγματα. Σε σύγκριση με τη σπονδυλοπλαστική, η οποία μόνο σταθεροποιεί το σπόνδυλο χωρίς να αποκαθιστά το ύψος του, φαίνεται να παρουσιάζει τον ίδιο βαθμό ανακούφισης από τον πόνο με παρόμοιους κινδύνους (Sebaaly A, 2016; Stevenson M, 2014).

Κάποιες έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η κυφοπλαστική (και η σπονδυλοπλαστική) μπορεί να βοηθήσουν ηλικιωμένα άτομα με συμπιεστικά κατάγματα να ζήσουν περισσότερο. (Chen AT, 2013; Edidin AA, 2011). Μια πιθανή αιτία αποτελεί ίσως το γεγονός ότι σε σύγκριση με τη συντηρητική αγωγή, η κυφοπλαστική προσφέρει γρήγορα καλύτερη λειτουργικότητα και καλύτερη προστασία από μελλοντικές πτώσεις ή άλλες σοβαρές επιπλοκές.

Ποιοι είναι οι στόχοι της κυφοπλαστικής στην αντιμετώπιση των σπονδυλικών καταγμάτων;

Οι στόχοι της κυφοπλαστικής στην αντιμετώπιση των σπονδυλικών καταγμάτων είναι:

• Η αποκατάσταση μέρους του χαμένου ύψους του σπονδύλου
• Η σταθεροποίηση του σπονδύλου που υπέστη το κάταγμα
• Η ανακούφιση από τον πόνο

Ποια είναι η κατάλληλη προετοιμασία για την κυφοπλαστική, σπονδυλοπλαστική;

Πριν από τη διενέργεια της κυφοπλαστικής συνιστάται η διακοπή χρήσης αλκοόλ και καπνού. Ειδικά το κάπνισμα μπορεί να εμποδίσει την επούλωση του οστού.

Περίπου μια εβδομάδα πριν την κυφοπλαστική θα πρέπει να γίνει διακοπή κάποιων φαρμάκων όπως τα μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη και τα φάρμακα που αραιώνουν το αίμα για να αποφευχθούν πιθανές επιπλοκές.

Ο ασθενής δεν πρέπει να φάει ή να πιει για 6 ώρες πριν από την επέμβαση.

Πως ακριβώς διενεργείται η κυφοπλαστική;

Μια τυπική κυφοπλαστική ακολουθεί τα εξής τυπικά βήματα:

• Μετά την εισαγωγή της αναισθησίας (η επέμβαση μπορεί να διενεργηθεί είτε με γενική είτε με τοπική αναισθησία) ο ασθενής τοποθετείται σε πρηνή θέση (μπρούμητα) σε ειδικό κρεβάτι.
• Μετά από ακτινολογική εντόπιση σε δύο επίπεδα γίνεται πολύ μικρή τομή δέρματος μέσω της οποίας περνά ένας λεπτός κυλινδρικός καθετήρας. Με τη συνεχή χρήση ακτινοσκόπησης προωθείται ο καθετήρας διαμέσου του αυχένα του σπονδύλου μέσα στο σπονδυλικό σώμα που υπέστη το κάταγμα.
  
  Διενεργείται ακτινολογικός έλεγχος σε δύο επίπεδα για την ακριβή τοποθέτηση των καθετήρων
  
  
• Ένα ειδικό μπαλόνι προωθείται μέσω του καθετήρα εντός του σώματος του σπονδύλου, το οποίο φουσκώνει σταδιακά. Το εσωτερικό οστό συμπιέζεται, δημιουργείται μια κοιλότητα και αποκαθίσταται μέρος του χαμένου ύψους του σπονδύλου.
  
  
  
• Το μπαλόνι απομακρύνεται. Με τη χρήση ειδικά σχεδιασμένων εργαλείων γεμίζεi η κοιλότητα με ένα ειδικό υλικό (PMMA, polymethylmethacrylate) που μοιάζει με τσιμέντο (“οστικό τσιμέντο”). Μετά την έγχυσή του το αρχικά μαλακό σαν οδοντόπαστα οστικό τσιμέντο σκληραίνει και σταθεροποιεί το σπόνδυλο.
  
  
  
• Στη σπονδυλοπλαστική δε μεσολαβεί η εισαγωγή του μπαλονιού αλλά εγχέεται απευθείας το οστικό τσιμέντο.
• Ο ασθενής παρακολουθείται για μερικές ώρες μετά την επέμβαση. Αν δε διαπιστωθούν επιπλοκές κινητοποιείται και μπορεί να πάρει εξιτήριο την ίδια μέρα. Δεν επιτρέπεται η οδήγηση τόσο νωρίς μετά την επέμβαση. Για αυτό το λόγο πρέπει να υπάρξει φροντίδα για τη μετακίνηση του ασθενούς.

Πως είναι η μετεγχειρητική πορεία της κυφοπλαστικής, σπονδυλοπλαστικής;

Στην κυφοπλαστική, σπονδυλοπλαστική, η ανακούφιση από τον πόνο είναι άμεση στους περισσότερους ασθενείς. Σε κάποιους μπορεί να χρειαστούν μια ή δύο μέρες. Οι ασθενείς μπορούν να γυρίσουν στις καθημερινές τους δραστηριότητες γρήγορα. Συνιστάται αποφυγή έντονης άσκησης ή άρσης βάρους για 6 εβδομάδες. Η οδήγηση επιτρέπεται 5-6 μέρες μετά την επέμβαση.

Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές της κυφοπλαστικής, σπονδυλοπλαστικής και πόσο συχνές είναι;

Εκτός από τις επιπλοκές της γενικής χειρουργικής όπως επιμόλυνση, αιμορραγία ή αρνητική αντίδραση στην αναισθησία, μπορεί να παρουσιαστούν στην κυφοπλαστική, σπονδυλοπλαστική ειδικά οι εξής κίνδυνοι: 

• Διαφυγή οστικού τσιμέντου. Σπάνια προκαλεί επιπλοκές.
• Τραυματισμός νεύρων ή νωτιαίου μυελού. Εξαιρετικά σπάνια επιπλοκή με την κατάλληλη χειρουργική τεχνική και σε χέρια έμπειρων χειρουργών.
• Αλλεργική αντίδραση. Εξαιρετικά σπάνια.
• Πνευμονική εμβολή, Εξαιρετικά σπάνια.

Γενικά πρόκειται για πολύ ασφαλή μέθοδο με ελάχιστες επιπλοκές.