Κύστη Rathke (Κύστη θυλάκου Rathke)

Οι κύστεις του θυλάκου του Rathke είναι μή νεοπλασματικές καλοήθεις εξεργασίες της υπόφυσης στην περιοχή του τουρκικού εφιππίου. Θεωρείται ότι αποτελούν υπολείμματα του θυλάκου του Rathke. Αυτός δημιουργείται κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του εμβρύου και εξαφανίζεται πρίν τη γέννηση. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να μείνει ένας μικρός θύλακος. Αυτός μπορεί σταδιακά να γεμίσει με υγρό και να δημιουργηθεί μια κύστη. Αυτές οι κύστεις ανευρίσκονται κυρίως εντός του τουρκικού εφιππίου προκαλώντας συχνά διεύρυνση του. Παρατηρούνται στο 13-23% των νεκροψιών. Η αδενοϋπόφυση δημιουργείται από κύτταρα του πρόσθιου τοιχώματος του θυλάκου του Rathke. Για αυτό το λόγο δεν συναντάμε αδενώματα της υπόφυσης μαζί με τις κύστεις. 

Οι κύστεις του θυλάκου του Rathke μπορούν να εμφανιστούν σε κάθε ηλικία. Πιο συχνα παρατηρούνται όμως σε ενήλικες με κορύφωση στην τέταρτη δεκαετία της ζωής.

Λόγω της διόγκωσης της κύστης προκαλούνται συμπτώματα όπως πονοκέφαλος και διαταραχές όρασης με πτώση της οπτικής οξύτητας και περιορισμό των οπτικών πεδίων. Παρατεταμένη πίεση μπορεί να προκαλέσει υποφυσιακή ανεπάρκεια. Είναι συχνή η συνοδός υπερπρολακτιναιμία. Όταν οι κύστεις είναι μικρές μπορεί να παραμείνουν ασυμπτωματικές. Σε αυτήν την περίπτωση απλώς παρακολουθούνται. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις απαιτείται χειρουργική εξαίρεση.

Η διάγνωση βασίζεται στη μαγνητική τομογραφία υπόφυσης / τουρκικού εφιππίου. Παρατηρείται ομοιογενής κύστη με υψηλό σήμα στις Τ1 και Τ2 ακολουθίες στην περίπτωση του βλεννώδους τύπου και χαμηλό σήμα στην Τ1 ακολουθία με υψηλό σήμα στην Τ2 ακολουθία στην περίπτωση του τύπου ΕΝΥ (εγκεφαλονωτιαίου υγρού). παράλληλα είναι απαραίτητη η διενέργεια πλήρους ορμονολογικού και οφθαλμολογικού ελέγχου. Στη διαφορική διάγνωση μπαίνουν άλλες κυστικές εξεργασίες της υπόφυσης όπως τα κυστικά αδενώματα, οι αραχνοειδείς κύστεις και τα κρανιοφαρυγγιώματα. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η διαφοροποίησή τους από τα τελευταία.

Τα κρανιοφαρυγγιώματα εξορμώνται από το πρόσθιο, άνω όριο της υπόφυσης, παρουσιάζουν στρωματοποιημένο, φολιδωτό επιθήλιο, περιέχουν κρυστάλλους χοληστερόλης, παχύ τοίχωμα και απαιτούν ολική εξαίρεση. Οι κύστεις Rathke εξορμώνται από την ενδιάμεση περιοχή της υπόφυσης, παρουσιάζουν μονοστρωματικό, κυβοειδές επιθήλιο, το περιεχόμενο τους προσομοιάζει λάδι μηχανής, έχουν λεπτό τοίχωμα και αρκεί η μερική εξαίρεση και παροχέτευση τους.

Η θεραπεία είναι η χειρουργική διασφηνοειδική εξαίρεση είτε με τη χρήση μικροσκοπίου είτε με τη χρήση ενδοσκοπίου ή με συνδυασμό αυτών. Σκοπός είναι η ολική εξαίρεση. Σε αντίθεση με τα κρανιοφαρυγγιώματα αρκεί συχνά η παροχέτευση της κύστης και η μερική εξαίρεση της προκειμένου να αποφευχθούν επιπλοκές.