Αδυναμία (πάρεση, παράλυση) στα χέρια, στα άνω άκρα

Η αδυναμία στα χέρια μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά ή να αναπτυχθεί σταδιακά. Μπορεί να αφορά στη μία ή και στις δύο πλευρές. Για τη σωστή λειτουργία των άνω άκρων και των χεριών είναι απαραίτητη η φυσιολογική λειτουργία των οστών, των αρθρώσεων, των μυών, των αγγείων και των νεύρων που τα αποτελούν. Απαραίτητη επίσης είναι και η σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και της σπονδυλικής στήλης με το νωτιαίο μυελό.. Οποιαδήποτε διαταραχή σε κάποιο από αυτά τα στοιχεία μπορεί να οδηγήσει σε αδυναμία των άνω άκρων και των χεριών. Η αδυναμία αυτή μπορεί να συνδυαστεί με άλλα συμπτώματα όπως πόνος στον αυχένα, πόνος στα άνω άκρα και χέρια, μουδιάσματα, μυρμηγκιάσματα, δυσκαμψία, αίσθηση ηλεκτρικού ρεύματος, αίσθημα βάρους.

Ποιες μπορεί να είναι οι αιτίες αδυναμίας στα χέρια και στα άνω άκρα;

Αιτίες αδυναμίας άνω άκρων και χεριών μπορεί να είναι:

• παθήσεις εγκεφάλου όπως όγκοι εγκεφάλου, τραύματα εγκεφάλου, ισχαιμία εγκεφάλου, αιμορραγία εγκεφάλου, εκφυλιστικές παθήσεις εγκεφάλου
• παθήσεις νωτιαίου μυελού όπως όγκοι νωτιαίου μυελού, τραύματα νωτιαίου μυελού, ισχαιμία νωτιαίου μυελού, έμφρακτο νωτιαίου μυελού, νευροεκφυλιστικές παθήσεις νωτιαίου μυελού (πολλαπλή σκλήρηνση ή σκλήρυνση κατά πλάκας, πλάγια μυατροφική σκλήρυνση)
• παθήσεις σπονδυλικής στήλης με πίεση νευρικών ιστών όπως όγκοι σπονδυλικής στήλης, τραύματα σπονδυλικής στήλης, δισκοκήλη (κήλη ή πρόπτωση μεσοσπονδύλιου δίσκου), στένωση σπονδυλικού σωλήνα, σπονδύλωση/σπονδυλοαρθροπάθεια
• παθήσεις περιφερικών νεύρων όπως όγκοι περιφερικών νεύρων, τραυματισμοί περιφερικών νεύρων, φλεγμονές (βραχιόνια πλεξίτιδα) σύνδρομα πίεσης περιφερικών νεύρων (σύνδρομο θωρακικής εξόδου, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, ωλένια νευρίτιδα)
• παθήσεις οστών, μυών και αρθρώσεων των άνω άκρων

Ποιες εξετάσεις μπορεί να χρειαστούν για τη διερεύνηση των αιτιών της αδυναμίας στα χέρια;

Αρχικά είναι απαραίτητη η λήψη πλήρους ιστορικού και άρτιας κλινικής, ορθοπαιδικής και νευρολογικής εξέτασης. Ανάλογα με τα ευρήματα μπορεί να χρειαστούν επιπρόσθετες εξετάσεις όπως:

• αξονική τομογραφία εγκεφάλου και αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης. Με τη χρήση ακτίνων Χ από πολλαπλές κατευθύνσεις και συνδυασμό των πληροφοριών που λαμβάνονται μπορούν να δημιουργηθούν λεπτομερείς εικόνες διατομών των ανατομικών στοιχείων που αποτελούν την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Είναι πολύ σημαντική στην αξιολόγηση των οστέινων δομών.
• μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης. Με τη χρήση ραδιοκυμάτων και ενός πολύ ισχυρού μαγνητικού πεδίου μπορούν να αναπαραχθούν λεπτομερείς εικόνες των ανατομικών στοιχείων του αυχένα σε όλες τις διαστάσεις. Είναι πολύ σημαντική στην αξιολόγηση του νευρικού ιστού (νωτιαίος μυελός, νευρικές ρίζες) και των μαλακών μορίων.
• νευροφυσιολογικός έλεγχος (ηλεκτρομυογράφημα, SSEPs, νευρογράφημα κλπ). Εάν υπάρχει η υποψία πίεσης ενός νεύρου συστήνεται συχνά η νευροφυσιολογική διερεύνηση. Με τη βοήθεια της μπορεί να καθοριστεί πόσο καλά λειτουργεί ένα νεύρο ή μια νευρική ρίζα και να προσδιοριστεί το σημείο της βλάβης.
  Πρέπει να φανταστούμε τα νεύρα ως καλώδια που μεταφέρουν πληροφορίες μεταξύ εγκεφάλου και περιφέρειας. Όταν ένα νεύρο ή μια νευρική ρίζα δε λειτουργεί σωστά χρειάζεται περισσότερος χρόνος για τη μεταφορά της πληροφορίας.
  Κατά το νευροφυσιολογικό έλεγχο διεγείρονται τα νεύρα σε κάποιο σημείο και μετριέται ο χρόνος που χρειάζεται να φτάσει το ερέθισμα σε διάφορα άλλα σημεία του νεύρου. Στην περιοχή που διαπιστώνεται καθυστέρηση βρίσκεται μάλλον και το σημείο της βλάβης.
  Μπορεί επίσης να διαπιστωθεί εάν η πίεση του νεύρου προκαλεί βλάβη των μυών με το ηλεκτρομυογράφημα. Κατά την εξέταση τοποθετούνται μικρές βελόνες σε συγκεκριμένους μύες, οι οποίοι νευρώνονται από συγκεκριμένες νευρικές ρίζες. Βλάβη των μυών αποτελεί ένδειξη βαριάς βλάβης του νεύρου ή της νευρικής ρίζας.
  
  Με τη χρήση ειδικής συσκευής, ηλεκτροδίων και βελόνων μπορεί να διαπιστωθεί η θέση και ο βαθμός δυσλειτουργίας των νεύρων
• οσφυονωτιαία παρακέντηση και εργαστηριακός έλεγχος εγκεφαλονωτιαίου υγρού

Σε ποιον γιατρό να απευθυνθώ για αδυναμία στα χέρια και στα άνω άκρα;

Σε περίπτωση αδυναμίας μετά από τοπικό τραυματισμό αναζητείστε ορθοπαιδικό. Σε περίπτωση αδυναμίας με πόνο που ακτινοβολεί από τον αυχένα στο άνω άκρο αναζητείστε Νευροχειρουργό ή Νευρολόγο. Στις άλλες περιπτώσεις ξεκινείστε από Νευρολόγο.

Τι σημαίνουν οι διάφοροι όροι όπως πάρεση και πληγία που διάβασα στο διαδίκτυο,  σε απλά ελληνικά;

Ο όρος πάρεση χρησιμοποιείται για να περιγράψει μερική αδυναμία. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής μπορεί να κουνήσει κάπως το άκρο. Ο γιατρός θα βαθμολογήσει κατά την εξέταση τη βαρύτητα της αδυναμίας.

Ο όρος πληγία αναφέρεται για να περιγράψει την πλήρη παράλυση του άκρου. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής δε μπορεί να κουνήσει καθόλου το συγκεκριμένο σημείο του σώματος.

Εκτός από αυτούς τους όρους μπορεί να συναντήσετε και τους εξής:

Ημιπάρεση και ημιπληγία: σημαίνει αδυναμία μερική ή πλήρη αντίστοιχα, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, στη μια πλευρά μόνο του σώματος και περιλαμβάνει τόσο το άνω όσο και το κάτω άκρο της ίδιας πλευράς. Κύριες αιτίες είναι συνήθως παθήσεις του εγκεφάλου και σπανιότερα της αυχενικής μοίρας του νωτιαίου μυελού.

Παραπάρεση και παραπληγία: σημαίνει αδυναμία μερική ή πλήρη αντίστοιχα, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, και στα δύο κάτω άκρα. Κύριες αιτίες είναι συνήθως παθήσεις της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Σπανιότερα οφείλεται σε παθήσεις εντοπισμένες ψηλότερα κατά μήκος του νευρικού συστήματος (πχ θωρακική μοίρα σπονδυλικής στήλης, εγκέφαλος)

Τετραπάρεση και τετραπληγία: σημαίνει αδυναμία μερική ή πλήρη αντίστοιχα, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, και των τεσσάρων άκρων (αναφέρεται δηλαδή και στα χέρια και στα πόδια). Κύριες αιτίες είναι συνήθως παθήσεις της αυχενικής μοίρας του νωτιαίου μυελού και του εγκεφάλου.

Τετραπάρεση ή τετραπληγία παρατηρείται σε βλάβες από τον πρώτο αυχενικό ως τον πρώτο θωρακικό σπόνδυλο (C1-Th1) ενώ παραπάρεση ή παραπληγία σε βλάβες κάτω από τον πρώτο θωρακικό σπόνδυλο (Th2 και κάτω)

Σπαστικότητα: Φυσιολογικά οι μύες παρουσιάζουν ένα βαθμό αντίστασης στην παθητική κίνηση. Αυτό ορίζεται ως μυϊκός τόνος. Η αύξηση αυτού του μυϊκού τόνου αναφέρεται ως σπαστικότητα. Πρόκειται δηλαδή για αυξημένη αντίσταση του μυός σε μια παθητική κίνηση που γίνεται πχ από τον εξεταστή και παρουσιάζει αύξηση με την ταχύτητα της κίνησης. Κύριες αιτίες είναι παθήσεις του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Συνοδεύεται με αύξηση των τενόντιων αντανακλαστικών και αύξηση του κλώνου.

Χαλαρή παράλυση: Ενώ στη σπαστικότητα έχουμε αδυναμία με αύξηση του μυϊκού τόνου, στη χαλαρή παράλυση παρατηρούμε μυϊκή αδυναμία με μείωση του μυϊκού τόνου. Κύριες αιτίες είναι παθήσεις του κατώτερου μέρους του νωτιαίου μυελού (μυελικού κώνου) και των νεύρων που εξέρχονται από αυτό (ιππουρίδα).