Ανεύρυσμα εγκεφάλου

Τι είναι το ανεύρυσμα εγκεφάλου;

Το ανεύρυσμα εγκεφάλου είναι μια διόγκωση (σα μικρό μπαλόνι) σε ένα αγγείο του εγκεφάλου, η οποία έχει αδύνατα τοιχώματα. Ένα ανεύρυσμα εγκεφάλου μπορεί να παρουσιάσει διαφυγή ή να σπάσει προκαλώντας αιμορραγία στον εγκέφαλο (αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο). Τις περισσότερες φορές τα ραγέντα ανευρύσματα παρουσιάζονται στο χώρο ανάμεσα στον εγκέφαλο και στις λεπτές μεμβράνες πού τον περιβάλλουν. Αυτός ο τύπος του αιμορραγικού εγκεφαλικού επεισοδίου ονομάζεται υπαραχνοειδής αιμορραγία. Ένα ανεύρυσμα που αιμορράγησε μπορεί πολύ πολύ γρήγορα να αποτελέσει απειλή για τη ζωή του ασθενούς και απαιτεί άμεση εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα.

Τα περισσότερα ανευρύσματα όμως δεν αιμορραγούν και δεν προκαλούν συμπτώματα. Ανακαλύπτονται συμπτωματικά κατά τη διάρκεια εξετάσεων για άλλες παθήσεις. Σε αρκετές τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί θεραπεία για να αποφευχθεί κάποια αιμορραγία στο μέλλον.

Ποια συμπτώματα μπορεί να προκαλέσει το ανεύρυσμα εγκεφάλου;

Τα συμπτώματα του ανευρύσματος εγκεφάλου εξαρτώνται από το εάν έχει υπάρξει μεγάλη (με μεγάλη αιμορραγία) ή μικρή ρήξη του (με μικρή διαφυγή αίματος) και από το μέγεθος του.

Συμπτώματα ανευρύσματος με μεγάλη ρήξη (ραγέν ανεύρυσμα)

Ξαφνικός, πολύ δυνατός πονοκέφαλος (σα σφυριά στο κεφάλι) είναι το χαρακτηριστικό σύμπτωμα. Περιγράφεται συχνά ως ο “χειρότερος πονοκέφαλος” που ένιωσε ο ασθενής στη ζωή του. Συχνά συμπτώματα και σημεία περιλαμβάνουν:

• Ξαφνικός, εξαιρετικά δυνατός πονοκέφαλος (κεφαλαλγία)
• Ναυτία και έμετος
• Δυσκαμψία στον αυχένα
• Διαταραχές όρασης
• Ευαισθησία στο φως
• Επιληπτικές κρίσεις
• Πτώση βλεφάρου
• Απώλεια συνείδησης, κώμα
• Σύγχυση

Συμπτώματα ανευρύσματος με διαφυγή

 Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί ένα ανεύρυσμα να παρουσιάσει μόνο μικρή διαφυγή αίματος. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να υπάρχει μόνο:

• πολύ δυνατός πονοκέφαλος

Σχεδόν πάντα ακολουθεί μεγαλύτερη αιμορραγία. 

Συμπτώματα ανευρύσματος που δεν αιμορράγησε

Ένα ανεύρυσμα που δεν αιμορράγησε μπορεί να μη προκαλεί συμπτώματα, ειδικά αν είναι μικρό. Ανακαλύπτεται συνήθως ως τυχαίο εύρημα σε ακτινολογικό έλεγχο για κάποιο άλλο λόγο. Ένα ανεύρυσμα όμως που παρουσιάζει προοδευτική αύξηση ή ένα μεγάλο ανεύρυσμα μπορεί να πιέσει τον εγκέφαλο και τα νεύρα προκαλώντας:

• Πόνο πάνω και πίσω από το μάτι
• Μια διευρυμένη κόρη ματιού (μυδρίαση)
• Διαταραχές όρασης, διπλωπία (ο ασθενής βλέπει διπλά)
• Μούδιασμα (υπαισθησία), αδυναμία ή παράλυση μιας πλευράς του προσώπου
• Πτώση βλεφάρου

Πότε χρειάζεστε γιατρό άμεσα για ανεύρυσμα εγκεφάλου;

Ένα ανεύρυσμα που έχει αιμορραγήσει είναι ιατρικό επείγον περιστατικό. Στο 30% των περιπτώσεων είναι θανατηφόρο.

Ζητείστε άμεσα ιατρική βοήθεια αν παρουσιάσετε:

• ξαφνικό, εξαιρετικά δυνατό πονοκέφαλο

Αν είστε με κάποιον ο οποίος παραπονείται για ξαφνικό, πολύ δυνατό πονοκέφαλο, ή χάνει τις αισθήσεις του (λιποθυμά) ή έχει επιληπτική κρίση (σπασμούς), ζητείστε άμεσα ιατρική βοήθεια.

Πώς γίνεται η διάγνωση ενός ανευρύσματος εγκεφάλου;

Η αξονική αγγειογραφία (CTA) αποτελεί τα τελευταία χρόνια εξέταση πρώτης γραμμής στη διάγνωση των ανευρυσμάτων. Με την εξέλιξη των αξονικών τομογράφων είναι πλέον δυνατή πολύ καλή και γρήγορη απεικόνιση των λεπτομερειών της ανατομίας ενός εγκεφαλικού ανευρύσματος. Παρουσιάζει ελάχιστους κινδύνους αλλά δεν έχει την ακρίβεια της ψηφιακής αγγειογραφίας.

Η πιο ευαίσθητη και πιο ειδική μέθοδος για την ανακάλυψη και περιγραφή της μορφολογίας του ανευρύσματος εγκεφάλου είναι η ψηφιακή αγγειογραφία (DSA, Digital Substaction Angiography). Γίνεται εισαγωγή ενός λεπτού καθετήρα σε μια αρτηρία συνήθως στη βάση του μηρού και προώθηση του μέχρι την κεφαλή. Κατόπιν εγχέεται σκιαγραφική ουσία και λαμβάνονται πολλές ακτινογραφίες της κεφαλής σε διαφορετικά επίπεδα. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να γίνει ακριβής απεικόνιση των λεπτομερειών της ανατομίας του ανευρύσματος. Επειδή πρόκειται για αρκετά εξειδικευμένη και επεμβατική μέθοδο που παρουσιάζει κίνδυνο επιπλοκών, διενεργείται στις περιπτώσεις όπου υπάρχει μεγάλη υποψία ύπαρξης ανευρύσματος και φυσικά ο απαραίτητος χρόνος και η δυνατότητα (ανευρύσματα με μεγάλες χωροκατακτητικές ενδοεγκεφαλικές αιμορραγίες μπορεί να απαιτούν άμεση χειρουργική αντιμετώπιση).

Η μαγνητική αγγειογραφία (MRA) αποτελεί μια ακόμα εναλλακτική απεικόνισης ενός εγκεφαλικού ανευρύσματος.

Πώς εξελίσσεται ένα ανεύρυσμα εγκεφάλου;

Ένα ανεύρυσμα εγκεφάλου μπορεί να εξελιχθεί με διαφορετικούς τρόπους:

• Να μένει σταθερό με την πάροδο του χρόνου και να μην προκαλεί συμπτώματα
• Να μεγαλώνει σε μέγεθος προοδευτικά και να προκαλέσει συμπτώματα από την πίεση σε παρακείμενους ιστούς όπως περιγράφεται παραπάνω
• Να μεγαλώνει προοδευτικά και να διαρραγεί με αποτέλεσμα ενδοεγκεφαλική αιμορραγία. Αποτελεί την πιο συχνή και πιο επικίνδυνη εξέλιξη. Απαιτεί άμεση θεραπεία.

Ποια είναι η θεραπεία του ανευρύσματος εγκεφάλου;

Η θεραπεία του ανευρύσματος εγκεφάλου εξαρτάται από την ύπαρξη ή όχι συμπτωμάτων και από το μέγεθος, τη θέση και τη μορφολογία του:

•  Εάν έχει προηγηθεί εγκεφαλική αιμορραγία, είναι απαραίτητη η άμεση αντιμετώπιση και ο αποκλεισμός του ανευρύσματος από την κυκλοφορία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί είτε με εμβολισμό (εάν το επιτρέπει η θέση και η μορφολογία του ανευρύσματος), είτε με ανοιχτή νευροχειρουργική επέμβαση.
• Εάν δεν έχει προηγηθεί αιμορραγία αλλά υπάρχουν συμπτώματα από πίεση είναι και πάλι απαραίτητη η αντιμετώπιση με κάποια από τις δύο μεθόδους.
• Εάν πρόκειται για τυχαίο εύρημα (δεν έχει προηγηθεί αιμορραγία ούτε συμπτώματα από πίεση παρακείμενων ιστών), η απόφαση για αντιμετώπιση εξαρτάται από το μέγεθος του ανευρύσματος. Για ανευρύσματα με μέγεθος μικρότερο των 4-7 χιλιοστών αποφασίζεται τις περισσότερες φορές η παρακολούθηση. Για μεγαλύτερα ανευρύσματα συνιστάται η αντιμετώπιση κάτω από προγραμματισμένες, ιδανικές συνθήκες είτε με εμβολισμό είτε με ανοιχτή νευροχειρουργική επέμβαση.