Πόνος στο πόδι (ισχιαλγία)

Η ισχιαλγία μπορεί να παρουσιάσει ποικιλία εντοπίσεων και ιδιαίτερων χαρακτηριστικών

Ο πόνος στο πόδι (ισχιαλγία) αποτελεί πολύ συχνό σύμπτωμα και απασχολεί πολύ μεγάλο αριθμό ασθενών κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Πρόκειται για μια συμπτωματική αντίδραση του οργανισμού μας που μπορεί να οφείλεται σε ποικίλες αιτίες, όπως τραυματισμοί, φλεγμονές, υπερβολική χρήση, ή ακόμα και συστηματικές παθήσεις. Ο πόνος στο πόδι μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την καθημερινότητά μας, περιορίζοντας την κινητικότητα και προκαλώντας ανασφάλεια.

Ποιες ιδιότητες και ποια χαρακτηριστικά μπορεί να έχει ο πόνος στο πόδι (ισχιαλγία);

Ο πόνος στο πόδι μπορεί να έχει διάφορες ιδιότητες και συγκεκριμένα χαρακτηριστικά:

• Μπορεί να είναι σταθερός ή να εμφανίζεται με διαλείμματα, σποραδικά ή περιοδικά.
• Μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά ή προοδευτικά.
• Μπορεί να απλώνεται σε όλο το πόδι ή μόνο σε μια περιοχή του όπως ο μηρός, το γόνατο ή η γάμπα.
• Μπορεί να έχει ποικίλη ένταση και να πάρει διάφορους χαρακτήρες όπως οξύς, διαξιφιστικός, αίσθημα καύσου, θερμός, σαν σκίσιμο, συντριπτικός (σαν βάρος).
• Μπορεί να είναι εντοπισμένος (σε ένα μόνο σημείο) ή να αντανακλά (να μεταδίδεται σε άλλα μέρη του ποδιού).
• Ο πόνος στο πόδι μπορεί να χειροτερεύει με ορισμένες κινήσεις και να βελτιώνεται με κάποιες άλλες.
• Μπορεί να συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα όπως αδυναμία, μουδιάσματα, μυρμηκιάσματα, πρήξιμο, ερυθρότητα, παραμορφώσεις.
• Ο πόνος στο πόδι μπορεί να είναι απλά ενοχλητικός ή να φτάνει σε τέτοια ένταση ώστε να επηρεάζει τη στάση και τη βάδιση.

Όλες αυτές οι πληροφορίες είναι χρήσιμες για το γιατρό και μπορεί να βοηθήσουν στην εύρεση της αιτίας του πόνου στο πόδι.

Ποιες αιτίες μπορεί να έχει ο πόνος στο πόδι;

Ο πόνος στο πόδι μπορεί να έχει πολλές αιτίες:

• Τραυματισμοί στο πόδι. Αποτελούν πάρα πολύ συχνή αιτία για πόνο στο πόδι. Ιστορικό θλάσης, μυών, διάτασης, διαστρέμματος ή ρήξης συνδέσμων, κατάγματος οδηγεί εύκολα στη διάγνωση με κάποιες πρόσθετες απεικονιστικές εξετάσεις.
• Αρθρίτιδες (ισχίου, γόνατος, ποδοκνημικής). Παρουσιάζουν πόνο στην περιοχή της άρθρωσης που πάσχει. Μπορεί να αντανακλά και έξω από την άρθρωση. Μπορεί να είναι μεμονωμένες εκφυλιστικές αλλοιώσεις ή στα πλαίσια συστηματικής νόσου όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ουρική αρθρίτιδα κλπ.
• Μυϊκοί πόνοι από έντονη κούραση ή απώλεια ηλεκτρολυτών.
• Πίεση νεύρου στη σπονδυλική στήλη από οσφυϊκή δισκοκήλη ή από οσφυϊκή στένωση. Μπορεί να συνοδεύεται από μουδιάσματα, μυρμηκιάσματα, αδυναμία ποδιού. Ο συνδυασμός έντονου πόνου στα πόδια (ή και ξαφνική υποχώρηση αυτού) με μεγάλη αδυναμία κάτω άκρων και ορθοκυστικές διαταραχές μπορεί να σημαίνει ιππουριδική συνδρομή και αποτελεί νευροχειρουργική επείγουσα κατάσταση.
• Νευροπάθεια των περιφερικών νεύρων στα πλαίσια συστηματικής νόσου όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, σε παρανεοπλασματικά σύνδρομα (καρκίνος), σε έλλειψη βιταμίνης Β12 κλπ
• Παθήσεις των αρτηριών στα πλαίσια αρτηριοσκλήρωσης. Οι ασθενείς παρουσιάζουν συνήθως την κλασική εικόνα της διαλείπουσας χωλότητας. Μπορούν να περπατήσουν για κάποια μέτρα ελεύθερα, κατόπιν όμως πρέπει να σταθούν ή να καθίσουν λόγω πόνου στα πόδια. Πρέπει να διαφοροδιαγνωστεί από τη νευρογενή διαλείπουσα χωλότητα που συναντάμε στην οσφυϊκή στένωση. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει απότομη πλήρης απόφραξη της αρτηρίας με εμφάνιση πολύ έντονου πόνου. Το πόδι γίνεται κρύο και ωχρό και δε μπορεί να ψηλαφηθεί σφυγμός. Αποτελεί επείγουσα αγγειοχειρουργική κατάσταση.
• Παθήσεις των φλεβών. Φλεβική θρόμβωση μπορεί να
   συμβεί σε κατακεκλιμένους ασθενείς, μετά από κατάγματα ή επεμβάσεις. Συνοδεύεται από οίδημα συνήθως στη γάμπα. Αποτελεί επείγουσα κατάσταση και μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονική εμβολή.
• Πίεση νεύρων περιφερικά
• Όγκοι νεύρων όπως νευρινώματα, όγκοι οστών
• Φλεγμονές

Ποια χαρακτηριστικά του πόνου στο πόδι μπορούν να βοηθήσουν στην εύρεση της αιτίας;

Τα χαρακτηριστικά του πόνου στο πόδι μπορούν να παρέχουν σημαντικές ενδείξεις για τη διαφορική διάγνωση της αιτίας. Η διαφορική διάγνωση αποσκοπεί στον προσδιορισμό της αιτίας του πόνου, βασιζόμενη στα χαρακτηριστικά του πόνου και συνήθως απαιτεί εξετάσεις και αξιολόγηση από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας. Ορισμένα χαρακτηριστικά που βοηθούν στη διαφορική διάγνωση περιλαμβάνουν:

• Τοποθεσία και κατανομή του πόνου στο πόδι. Η ακριβής εντόπιση και ακριβής περιγραφή της κατανομής του πόνου στο πόδι (πχ κατά μήκος ενός νεύρου, μιας νευρικής ρίζας ή εντός μιας άρθρωσης) μπορούν να βοηθήσουν.
• Ιστορικό τραυματισμού, απότομης κίνησης.Εάν υπήρξε πρόσφατος τραυματισμός, πτώση, χτύπημα, έντονη άσκηση κλπ.
• Χαρακτήρας του πόνου στο πόδι. Αίσθημα ηλεκτρικού ρεύματος δείχνει βλάβη νεύρου ή νευρικής ρίζας από πίεση όπως στην οσφυϊκή στένωση και στη δισκοκήλη.
• Παράγοντες επιδείνωσης. Εάν υπάρχει επιδείνωση με το βήχα ή το φτάρνισμα υπάρχει υποψία βλάβης του σπονδυλικού σωλήνα όπως δισκοκήλη, στένωση, όγκοι. Εάν υπάρχει επιδείνωση μετά το περπάτημα υπάρχει υποψία αγγειοπάθειας ή στένωσης του σπονδυλικού σωλήνα.
• Συνοδά τοπικά συμπτώματα. Εάν ο πόνος συνοδεύεται από μούδιασμα ή αδυναμία υπάρχει υποψία πίεσης νεύρου ή νευρικής ρίζας όπως στη δισκοκήλη, στη στένωση του σπονδυλικού σωλήνα και στους όγκους.
• Συνοδά γενικά συμπτώματα. Πυρετός, γενικά αδυναμία, απώλεια βάρους μπορούν να οδηγήσουν στην υποψία ύπαρξης αυτοάνοσων νοσημάτων, φλεγμονής, νεοπλασιών.

Με ποιες εξετάσεις βρίσκουμε την αιτία για πόνο στο πόδι;

Για τον πόνο στο πόδι είναι πρωταρχικής σημασίας η λήψη λεπτομερούς ιστορικού και η διευκρίνιση των χαρακτήρων του πόνου, όπως αυτοί παρουσιάζονται στην αρχική παράγραφο. Ακολουθεί καλή γενική κλινική και νευρολογική εξέταση. Ανάλογα με τα ευρήματα, ο γιατρός θα κατευθύνει και τις πρόσθετες εξετάσεις που θα επιβεβαιώσουν ή θα αποκλείσουν την αρχική υποψία. Ο γιατρός μπορεί να προτείνει:

• απλές ακτινογραφίες
• αξονική τομογραφία
• μαγνητική τομογραφία (σπονδυλικής στήλης, ισχίου, γόνατος κλπ ανάλογα με την υποψία)
• νευροφυσιολογικό έλεγχο (ηλεκτρομυογράφημα)
• triplex κάτω άκρων

Πότε πρέπει να ανησυχήσει ο ασθενής για έναν πόνο στο πόδι και να αναζητήσει άμεσα ιατρική βοήθεια;

Ο πόνος στο πόδι πρέπει να ανησυχήσει τον ασθενή στις εξής περιπτώσεις:

• Όταν ο πόνος στο πόδι είναι πολύ έντονος (ή απότομη υποχώρηση αυτού) σε συνδυασμό με αδυναμία (παράλυση) κάτω άκρων, υπαισθησία τύπου σέλας και ορθοκυστικές διαταραχές. Πιθανολογείται ιππουριδική συνδρομή, συχνά λόγω οσφυϊκής δισκοκήλης. Πρόκειται για επείγουσα νευροχειρουργική κατάσταση.
• Όταν ο πόνος στο πόδι ξεκινά αιφνίδια και συνοδεύεται από οίδημα (πρήξιμο) και αύξηση ή πτώση της θερμοκρασίας του. Πιθανολογείται επείγον πρόβλημα των αγγείων (θρόμβωση). Πρόκειται για επείγουσα παθολογική ή αγγειοχειρουργική κατάσταση.
• Όταν ο πόνος στο πόδι ξεκίνησε μετά από τραυματισμό, είναι πολύ έντονος και συνοδεύεται από έντονο οίδημα (πρήξιμο), περιορισμό της κινητικότητας ή εμφανή παραμόρφωση. Μπορεί να υπάρχει βαρύ διάστρεμμα ή κάταγμα. Πρόκειται για επείγουσα ορθοπαιδική κατάσταση.

Τι μπορεί να συμβαίνει όταν ο πόνος στο πόδι δεν έχει τους παραπάνω χαρακτήρες αλλά εμφανίζεται στο περπάτημα και υποχωρεί στην ηρεμία;

Ο πόνος στο πόδι που εμφανίζεται στο περπάτημα και υποχωρεί στην ηρεμία χαρακτηρίζεται ως διαλείπουσα χωλότητα. Αυτή μπορεί να οφείλεται:

• σε νόσο των περιφερικών αγγείων των κάτω άκρων (στένωση, θρόμβωση). Ονομάζεται αγγειακή διαλείπουσα χωλότητα. Απαιτεί εξέταση από αγγειοχειρουργό, ο οποίος πιθανώς θα ζητήσει triplex αγγείων των κάτω άκρων.
• σε οσφυϊκή στένωση. Ονομάζεται νευρογενής διαλείπουσα χωλότητα. Οι ασθενείς αναφέρουν συχνά ανακούφιση των συμπτωμάτων όταν σκύβουν προς τα εμπρός. Αυτή απαιτεί εξέταση από νευροχειρουργό, ο οποίος πιθανώς θα ζητήσει εξέταση με ακτινογραφίες και αξονική ή μαγνητική τομογραφία οσφυϊκής μοίρας σπονδυλικής στήλης.

Η κατάσταση με πόνο στο πόδι που εμφανίζεται στο περπάτημα και υποχωρεί στην ηρεμία ονομάζεται διαλείπουσα χωλότητα.

Ποιοι γιατροί εμπλέκονται στη διάγνωση και θεραπεία για έναν πόνο στο πόδι;

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι με τον πόνο στο πόδι συνήθως ασχολείται Ορθοπαιδικός, αφού η πλειονότητα των περιπτώσεων αφορά σε τραυματισμούς, αρθρίτιδες και τενοντίτιδες. Εάν ο πόνος ξεκινά από τη μέση και ακτινοβολεί στο πόδι με μουδιάσματα, μυρμηκιάσματα και αδυναμία (πάρεση, παράλυση) θα ασχοληθεί Νευροχειρουργός. Εάν υπάρχει οίδημα (πρήξιμο), έλλειψη σφυγμών, αλλαγή θερμοκρασίας και χρώματος του ποδιού, τότε πρέπει να εμπλακεί αγγειοχειρουργός.