Σπονδυλοδεσία

Τι είναι η σπονδυλοδεσία;

Η σπονδυλοδεσία είναι είδος επέμβασης κατά την οποία ενώνονται δύο ή περισσότεροι σπόνδυλοι εξαφανίζοντας κάθε κίνηση μεταξύ τους. Χρησιμοποιούνται τεχνικές παρόμοιες με αυτές για την αντιμετώπιση σπασμένων οστών. Κατά τη σπονδυλοδεσία ακινητοποιούνται οι σπόνδυλοι μεταξύ τους με τη βοήθεια ειδικών βιδών, ράβδων και/ή πλακών ενώ παράλληλα τοποθετούνται ενδιάμεσα οστικά μοσχεύματα. Σκοπός της είναι η τελική οστική συνένωση/γεφύρωση (fusion) των σπονδύλων σε μια ενιαία οντότητα. Το ελάχιστο χρονικό διάστημα που απαιτείται για την επίτευξη της είναι τρεις μήνες. Για την πλήρη ολοκλήρωση της μπορεί να χρειαστούν έως δύο χρόνια.

Ανάλογα με την πλευρά προσπέλασης έχουμε:

• Οπίσθιες σπονδυλοδεσίες. Είναι ο πιο συχνός τύπος σπονδυλοδεσίας στη θωρακική και οσφυο-ιερά μοίρα της σπονδυλικής στήλης και μπορεί να συνδυαστεί με αποσυμπίεση των νευρικών δομών. Η τομή γίνεται στο κέντρο της ράχης. Οι μύες αποκολλώνται και παρασκευάζεται η οπίσθια πλευρά των σπονδύλων. Τα οστικά μοσχεύματα τοποθετούνται μεταξύ ή πλαγίως των σπονδυλικών τόξων.
• Πρόσθιες σπονδυλοδεσίες. Η προσπέλαση γίνεται από εμπρός. Είναι πιο συχνές στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Παρασκευάζεται η πρόσθια πλευρά των σπονδύλων, αφαιρείται ο εκφυλισμένος δίσκος ή άλλη παθολογία και τοποθετούνται οστικά μοσχεύματα, με ή χωρίς υλικά οστεοσύνθεσης. (βλέπε και πρόσθια αυχενική μικροδισκεκτομή και σπονδυλοδεσία)
• Συνδυασμός των παραπάνω

Σε ποιες περιπτώσεις χρειάζεται σπονδυλοδεσία; Ποιες είναι οι ενδείξεις της σπονδυλοδεσίας;

Η σπονδυλοδεσία μπορεί να είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση αστάθειας, τη διόρθωση παραμόρφωσης ή την μείωση του πόνου. Ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει σπονδυλοδεσία στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Εκφυλιστικές παθήσεις της σπονδυλικής στήλης με στένωση σπονδυλικού σωλήνα (σπονδυλική στένωση) και/ή σπονδυλοαρθροπάθεια και συνοδό πρωτογενή ή και πιθανή δευτερογενή, ιατρογενή αστάθεια (εάν η απαραίτητη χειρουργική αποσυμπίεση είναι πολύ εκτεταμένη με αφαίρεση μεγάλου μέρους των οπίσθιων αρθρώσεων).
• Σπονδυλολίσθηση ή/και σπονδυλόλυση, όταν δηλαδή υπάρχει μετατόπιση ενός σπονδύλου πάνω στον άλλο με εκδήλωση πόνου
• Κατάγματα σπονδυλικής στήλης που προκαλούν αστάθεια
• Όγκοι σπονδυλικής στήλης που προκαλούν αστάθεια καταστρέφοντας τους σπονδύλους
• Παραμορφωτικές παθήσεις της σπονδυλικής στήλης όπως η σκολίωση και η κύφωση
• Μετά από αποτυχημένες επεμβάσεις στη σπονδυλική στήλη ( Σύνδρομο αποτυχημένης επέμβασης στη μέση, Failed Back Surgery Syndrome)
• Εκφύλιση των δίσκων με δισκογενή πόνο. Αποτελεί σχετικά αμφιλεγόμενη ένδειξη σπονδυλοδεσίας. Είναι πολύ δύσκολο να αποδειχθεί ότι ο εκφυλισμένος δίσκος είναι η αιτία του πόνου αφού πάρα πολλά άτομα με εκφυλισμένους δίσκους δεν παρουσιάζουν συμπτώματα. Είναι απαραίτητη η τήρηση πολύ αυστηρών κριτηρίων.

Ποια είναι τα χειρουργικά βήματα μιας κλασικής συμβατικής σπονδυλοδεσίας;

Η κλασική σπονδυλοδεσία διενεργείται με τα εξής στάδια:

• Χορήγηση γενικής αναισθησίας
• Τοποθέτηση ασθενούς στην κατάλληλη θέση επί της χειρουργικής κλίνης (συνήθως μπρούμυτα) και ακτινολογικός εντοπισμός της παθολογίας
• Διάνοιξη δέρματος, περιτονίας, αποκόλληση των παρασπονδυλικών μυών και παρασκευή της οπίσθιας επιφάνειας των πετάλων των σπονδύλων με τα απαραίτητα οδηγά σημεία.
• Αποσυμπίεση του νευρικού ιστού εάν αυτό είναι απαραίτητο με εξαίρεση των πετάλων (πεταλεκτομή).
• Τοποθέτηση υλικού οστεοσύνθεσης (μεταλλικές βίδες, ράβδοι) με τη βοήθεια ανατομικών οδηγών σημείων και ακτινολογικής επιβεβαίωσης με φορητό ακτινολογικό μηχάνημα (C-Arm), καθώς και τοποθέτηση οστικών μοσχευμάτων (κατά προτίμηση του ίδιου του ασθενούς) παρασπονδυλικά ή μέσα σε κλωβούς που τοποθετούνται μεταξύ των σπονδύλων. Αυτά τα μοσχεύματα θα προάγουν σταδιακά την οστική γεφύρωση (fusion) με τη βοήθεια της ακινητοποίησης που επιτυγχάνεται με  τα τεχνητά υλικά οστεοσύνθεσης, τα οποία παίζουν το ρόλο “εσωτερικού γύψου”.
• Τοποθέτηση παροχέτευσης και συρραφή κατά στρώματα.

Ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, διαδερμική σπονδυλοδεσία

Τα τελευταία χρόνια έχουν εξελιχθεί μοντέρνες τεχνικές, όπως με κλωβό και μόσχευμα, με τη βοήθεια των οποίων επιτυγχάνεται δραματική μείωση του χειρουργικού τραύματος. Η αποσυμπίεση καθώς και η τοποθέτηση των κλωβών με μοσχεύματα μπορεί να γίνει μέσα από μικρές οπές με τη βοήθεια του μικροσκοπίου. Η τοποθέτηση των βιδών και των ράβδων μπορεί να γίνει διαδερμικά με εξαιρετική ακρίβεια μέσω ελάχιστων τομών. Αυτή επιτυγχάνεται μέσω διεγχειρητικής αξονικής τομογραφίας με νευροπλοήγηση ή διπλού ακτινολογικού ελέγχου, με αποτέλεσμα τη μείωση του τραυματισμού των παρασπονδυλικών μυών και τη διατήρηση της καλής αιμάτωσής του. Ακόμα, επιτυχγάνεται μείωση της απώλειας αίματος ενώ μειώνονται και οι πόνοι μετά από τη σπονδυλοδεσία. Με τον τρόπο αυτό, έχουμε πιο γρήγορη και πιο εύκολη κινητοποίηση του ασθενή, καθώς και πιο μικρό χρόνο νοσηλείας. 

Αποθεραπεία - Μετεγχειρητική αποκατάσταση

Η αποκατάσταση ενός ασθενή μετά από σπονδυλοδεσία απαιτεί αποχή από την εργασία για τουλάχιστον 4 εβδομάδες, ενώ, σε περιπτώσεις βαριών εργασιών, οι ασθενείς δεν επιστρέφουν νωρίτερα από τις 12 εβδομάδες. Αναφορικά με τη σωματική άσκηση, αν αυτή είναι σχετικά έντονη, πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 12 εβδομάδες, αλλά η ελαφριά άσκηση, όπως το περπάτημα, μπορεί να γίνει άμεσα μετά το χειρουργείο. Η πλήρης επαναφορά θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα θα πιστοποιηθεί η οστική συνένωση, κάτι που χρειάζεται τουλάχιστον 6 μήνες. Για την οδήγηση καλό θα είναι να περάσουν 6 εβδομάδες από την επέμβαση, ενώ ο ασθενής, στα πλαίσια της αποθεραπείας, θα πρέπει να ακολουθήσει ένα ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπειών για την ενδυνάμωση των μυών. Τέλος, ως προς τη φαρμακευτική αγωγή, για κάποιες μέρες θα γίνεται λήψη παυσίπονων και αντιβίωσης σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού.       

Συχνές ερωτήσεις για τη σπονδυλοδεσία

Υπάρχει τρόπος να αποφύγω μια ανοιχτή μεγάλη σπονδυλοδεσία;

Είναι πολύ σημαντική η καλή λήψη ιστορικού, η καλή κλινική εξέταση καθώς και η πολύ καλή μελέτη των ακτινολογικών ευρημάτων. Κάτω από προϋποθέσεις είναι δυνατόν να αποφύγει κανείς την ανοιχτή σπονδυλοδεσία. Σε πολλές περιπτώσεις είναι αυτό δυνατόν με τη χρήση ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών. Με τη βοήθεια τους περιορίζεται το χειρουργικό τραύμα καθώς και η επίπτωση της ιατρογενούς αστάθειας

Τι είδους νάρκωση θα χρειαστώ για τη διενέργεια της σπονδυλοδεσίας;

Για τη διενέργεια της σπονδυλοδεσίας χρειάζεται γενική νάρκωση.

Πόσο διάστημα θα μείνω στην κλινική για τη διενέργεια της σπονδυλοδεσίας;

Η διάρκεια νοσηλείας για την διενέργεια της σπονδυλοδεσίας με μικροχειρουργική αποσυμπίεση και διαδερμική τοποθέτηση βιδών είναι μόλις μία με δύο ημέρες. Ακόμα και στις περιπτώσεις που χρειάζεται ανοιχτή σπονδυλοδεσία, σπάνια ξεπερνά η διάρκεια νοσηλείας τις 3-4 ημέρες.

Πότε μπορώ να επιστρέψω στην εργασία μου μετά τη διενέργεια της σπονδυλοδεσίας;

Αυτό εξαρτάται από το είδος και την ένταση της εργασίας. Στις περιπτώσεις βαριάς εργασίας συνιστάται αποχή τουλάχιστον 12 εβδομάδες. Σε εργασίες μικρότερης σωματικής έντασης μπορεί κάποιος να επιστρέψει με ασφάλεια μετά από 4-8 εβδομάδες.

Πότε μπορώ να αθληθώ ξανά μετά τη διενέργεια της σπονδυλοδεσίας;

Ελαφριά δραστηριότητα όπως το περπάτημα είναι δυνατή σχεδόν άμεσα μετά την επέμβαση. Λίγο πιο έντονες δραστηριότητες συνιστώνται μετά από 12 εβδομάδες. Πλήρης δραστηριότητα συνιστάται όταν πιστοποιηθεί οστική συνένωση (fusion). Αυτό μπορεί να απαιτήσει 6-12 μήνες.

Υπάρχουν επιπλοκές στη σπονδυλοδεσία;

Η διενέργεια της σπονδυλοδεσίας θεωρείται σήμερα πολύ ασφαλής. Με τη χρήση διπλού ακτινολογικού ελέγχου, νευροπλοήγησης και νευροπαρακολούθησης καθώς και με την ανάλογη εμπειρία μειώνονται οι κίνδυνοι στο ελάχιστο. Υπάρχει πολύ μικρή πιθανότητα επιπλοκών όπως η μόλυνση ή το μετεγχειρητικό αιμάτωμα ή η εκροή εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Πρόκειται για σπάνιες επιπλοκές, οι οποίες αντιμετωπίζονται χωρίς μακροχρόνιες συνέπειες. 

Τι εμπειρία έχει ο Δρ. Ζευγαρίδης στη διενέργεια της σπονδυλοδεσίας και γιατί να τον εμπιστευτώ;

Ο Δρ. Ζευγαρίδης ασχολείται με την αντιμετώπιση παθήσεων της σπονδυλικής στήλης από το 1991 (34 έτη). Έχει χειρουργήσει έκτοτε χιλιάδες περιστατικά και διενεργήσει εκατοντάδες σπονδυλοδεσίες τόσο στο εξωτερικό (Γερμανία, Muenchen, Mannheim), όπου εκπαιδεύτηκε και μετεκπαιδεύτηκε για πάνω από 10 έτη, όσο και στην Ελλάδα.

Ο Δρ. Ζευγαρίδης είναι αριστούχος (βαθμός πτυχίου εννέα) της Ιατρικής Σχολής του  Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ, 1985-1991) και υπότροφος της Γερμανικής Υπηρεσίας Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (Deutscher Akademischer Austauschdienst, DAAD). Απέκτησε εξ ολοκλήρου την ειδικότητα του σε μεγάλο Πανεπιστημιακό Κέντρο της Γερμανίας (Ludwig Maximilian Universität München, Klinikum Großhadern) και διετέλεσε επί σειρά ετών επιμελητής σε άλλο μεγάλο κέντρο της Γερμανίας (Klinikum Mannheim).  Από το 2006 είναι Διευθυντής και Επιστημονικός Υπεύθυνος του Νευροχειρουργικού τμήματος της Κλινικής Κυανούς Σταυρός Euromedica Θεσσαλονίκης.