Skip to main content

Όγκος εγκεφάλου

Όγκος εγκεφάλου, γλοίωμα,

Τι είναι ο όγκος εγκεφάλου;

Ο όγκος εγκεφάλου είναι μια μάζα παθολογικών κυττάρων που αναπτύσσεται στον εγκέφαλο ή γύρω από αυτόν. Οι όγκοι εγκεφάλου μπορεί να εντοπιστούν μέσα στον εγκέφαλο (γλοιώματα, μεταστάσεις) ή σε δομές  κοντά σε αυτόν. Τέτοιες μπορεί να είναι τα εγκεφαλικά νεύρα (ακουστικό νευρίνωμα ), ο αδένας της υπόφυσης (αδένωμα υπόφυσης), η επίφυση (όγκοι κωναρίου), καθώς και οι μεμβράνες που καλύπτουν τον εγκέφαλο (μηνιγγίωμα).

Οι εγκεφαλικοί όγκοι μπορούν να ξεκινούν από τον ίδιο τον εγκέφαλο. Αυτοί ονομάζονται πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου (γλοίωμα, γλοιοβλάστωμα, ολιγοδενδρογλοίωμα, μηνιγγίωμα κλπ). Σε άλλες περιπτώσεις, ο καρκίνος μπορεί να ξεκινήσει σε άλλα, απομακρυσμένα σημεία του σώματος και να μεταδοθεί στον εγκέφαλο. Αυτοί οι όγκοι ονομάζονται δευτεροπαθείς ή μεταστατικοί όγκοι εγκεφάλου.

Οι όγκοι εγκεφάλου μπορούν να ποικίλουν σε μέγεθος. Μερικοί ανακαλύπτονται σε μικρό μέγεθος γιατί προκαλούν νωρίς συμπτώματα. Άλλοι όγκοι εγκεφάλου μπορεί να φτάσουν σε μεγάλο μέγεθος πριν γίνουν αντιληπτοί. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κάποιες περιοχές του εγκεφάλου δεν είναι τόσο ενεργές όσο κάποιες άλλες. Εάν ένας όγκος μεγαλώσει σε τέτοια περιοχή θα αργήσει να προκαλέσει συμπτώματα. Είναι δυνατόν να φτάσει σε μεγάλο μέγεθος πριν ανακαλυφτεί.

Πώς χωρίζονται οι πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου ανάλογα με την επιθετικότητα τους;

Υπάρχουν διαφορετικά είδη πρωτοπαθών όγκων εγκεφάλου όσον αφορά στην επιθετικότητα τους .

Πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου καλοήθεις και κακοήθεις
Καλοήθεις και κακοήθεις πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου

Μερικοί όγκοι εγκεφάλου είναι μη καρκινωματώδεις και χαρακτηρίζονται καλοήθεις. Αυτοί οι όγκοι μεγαλώνουν αργά και ασκούν πίεση στον εγκεφαλικό ιστό χωρίς να τον διηθούν. Άλλοι όγκοι είναι  καρκινωματώδεις και χαρακτηρίζονται κακοήθεις όγκοι εγκεφάλου. Συνήθως μεγαλώνουν γρήγορα και μπορούν να διηθήσουν και να καταστρέψουν τον εγκεφαλικό ιστό.

Ποια είδη όγκων εγκεφάλου υπάρχουν;

Υπάρχουν πολλά είδη όγκων εγκεφάλου. Κατηγοριοποιούνται αρχικά σε πρωτοπαθείς (όγκοι που ξεκινούν από τον εγκέφαλο ή γύρω από αυτόν) και σε δευτεροπαθείς ή μεταστατικούς όγκους (όγκοι που ξεκινούν αλλού στο σώμα και επεκτείνονται στον εγκέφαλο). Η περαιτέρω κατηγοριοποίηση γίνεται ανάλογα από τα κύτταρα από τα οποία προέρχονται.

Όγκοι εγκεφάλου που ξεκινούν από τον εγκέφαλο (πρωτοπαθείς)

Οι πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου ξεκινούν από τον ίδιο τον εγκέφαλο ή από ιστούς κοντά σε αυτόν όπως είναι οι μεμβράνες του (μήνιγγες), τα κρανιακά νεύρα, ο αδένας της υπόφυσης ή της επίφυσης. Οι πρωτοπαθείς όγκοι ξεκινούν όταν φυσιολογικά κύτταρα αποκτούν “λάθη” στο DNA (μεταλλάξεις). Αυτές οι μεταλλάξεις επιτρέπουν στα κύτταρα να αναπτύσσονται και να διαιρούνται με αυξημένους ρυθμούς και να επιβιώνουν όταν υγιή κύτταρα πεθαίνουν. Το αποτέλεσμα είναι μια μάζα από παθολογικά κύτταρα, ένας όγκος. Μερικά είδη από αυτούς είναι συνήθως μη καρκινωματικοί, καλοήθεις όγκοι. Άλλα είδη είναι συνήθως καρκινωματικοί, κακοήθεις όγκοι. Τέλος υπάρχουν είδη όγκων που μπορεί να είναι είτε καλοήθεις είτε κακοήθεις.

Πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου, γλοίωμα, μηνιγγίωμα
Οι πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου ξεκινούν από τον ίδιο τον εγκέφαλο (γλοιώματα) ή από ιστούς κοντά σε αυτόν (μηνιγγιώματα, αδενώματα υπόφυσης, όγκοι επίφυσης, νευρινώματα).

Οι  πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου είναι πολύ λιγότερο συχνοί από τους δευτεροπαθείς, στους οποίους ο καρκίνος ξεκινά κάπου αλλού στο σώμα και επεκτείνεται στον εγκέφαλο. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη πρωτοπαθών όγκων εγκεφάλου. Ο καθένας παίρνει το όνομά του από το είδος των κυττάρων από τα οποία προέρχεται, όπως στα ακόλουθα παραδείγματα:

  • Γλοιώματα. Τα γλοιώματα είναι όγκοι που ξεκινούν από τα βοηθητικά κύτταρα του εγκεφάλου. Τα κύτταρα αυτά περιβάλουν και υποστηρίζουν τα νευρικά κύτταρα. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται το αστροκύττωμα, το γλοιοβλάστωμα, το ολιγοδενδρογλοίωμα και το επενδύμωμα. Τα γλοιώματα μπορεί να είναι καλοήθη, τα περισσότερα όμως είναι κακοήθη. Το γλοιοβλάστωμα είναι ο πιο συχνός κακοήθης όγκος εγκεφάλου.
  • Όγκοι του χοριοειδούς πλέγματος. Οι όγκοι αυτοί ξεκινούν από τα κύτταρα που παράγουν το υγρό που περιβάλει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό (εγκεφαλονωτιαίο υγρό, ΕΝΥ). Ανευρίσκονται μέσα στις γεμάτες με ΕΝΥ κοιλότητες του εγκεφάλου που ονομάζονται κοιλίες του εγκεφάλου. Μπορεί να είναι είτε καλοήθεις είτε κακοήθεις.
  • Εμβρυϊκοί όγκοι. Πρόκειται για όγκους από κύτταρα που προέρχονται από την ανάπτυξη του εμβρύου. Τα εμβρυϊκά αυτά κύτταρα παραμένουν μετά τη γέννηση στον εγκέφαλο και προκαλούν τον όγκο. Οι εμβρυϊκοί όγκοι είναι κακοήθεις και παρουσιάζονται σε μωρά και μικρά παιδιά. Ο πιο συχνός εμβρυϊκός όγκος είναι το μυελοβλάστωμα. Ανευρίσκεται συνήθως στο οπίσθιο και κάτω μέρος του εγκεφάλου που ονομάζεται παρεγκεφαλίδα.
  • Όγκοι γεννητικών κυττάρων. Τα γεννητικά κύτταρα ανευρίσκονται κυρίως στις ωοθήκες και στους όρχεις. Μερικές φορές μπορεί να παρουσιαστούν σε άλλα μέρη του σώματος και στον εγκέφαλο. Εντοπίζονται κυρίως κοντά στην επίφυση ή στον αδένα της υπόφυσης. Οι όγκοι των γεννητικών κυττάρων είναι πιο συχνοί στα παιδιά, πολύ συχνά καλοήθεις.
  • Όγκοι της επίφυσης. Οι όγκοι την επίφυσης ή όγκοι κωναρίου ξεκινούν από ή γύρω από τον αδένα της επίφυσης. Η επίφυση βρίσκεται περίπου στο κέντρο του εγκεφάλου και είναι υπεύθυνη για την ορμόνη που βοηθά στον ύπνο, τη μελατονίνη. Οι όγκοι αυτοί μπορεί να είναι είτε καλοήθεις είτε κακοήθεις. Το επιφυσιοβλάστωμα είναι ένας κακοήθης όγκος της επίφυσης, πιο συχνός σε παιδιά.
  • Μηνιγγιώματα. Τα μηνιγγιώματα είναι όγκοι εγκεφάλου που ξεκινούν από τις μεμβράνες που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό.Τα μηνιγγιώματα είναι τις περισσότερες φορές καλοήθη. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να είναι κακοήθη. Το μηνιγγίωμα είναι ο πιο συχνός καλοήθης όγκος εγκεφάλου.
  • Όγκοι εγκεφαλικών νεύρων. Οι όγκοι των εγκεφαλικών νεύρων ξεκινούν από τα εγκεφαλικά νεύρα. Ο πιο συχνός τύπος είναι το ακουστικό νευρίνωμα ή σβάννωμα. Αυτός ο καλοήθης όγκος βρίσκεται δύο νεύρο που συνδέει τον εγκέφαλο με το αυτί.
  • Όγκοι της υπόφυσης. Οι όγκοι του εγκεφάλου μπορούν να εμφανιστούν μέσα ή γύρω από τον αδένα της υπόφυσης. Αυτός ο μικρός αδένας βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου. Τα αδενώματα της υπόφυσης ξεκινούν μέσα από τον ίδιο τον αδένα. Τα κρανιοφαρυγγιώματα και οι κύστεις Rathke ξεκινούν γύρω από τον αδένα.
  • Άλλοι όγκοι του εγκεφάλου. Υπάρχουν αρκετοί άλλοι πιο σπάνιοι όγκοι που μπορούν να ξεκινούν από τον εγκέφαλο ή γύρω από αυτόν. Αυτοί μπορούν να ξεκινούν από τους μύες, τα αγγεία, τα οστά ή από τον συνδετικό ιστό. Κάποιοι κακοήθεις όγκοι μπορεί να ξεκινούν από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος όπως το πρωτοπαθές λέμφωμα του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Όγκοι εγκεφάλου που ξεκινούν αλλού και επεκτείνονται στον εγκέφαλο (δευτεροπαθείς, μεταστάσεις)

Οι δευτεροπαθείς (μεταστατικοί) όγκοι εγκεφάλου είναι όγκοι, οι οποίοι ξεκινούν σε άλλα σημεία του σώματος και κατόπιν επεκτείνονται (κάνουν μεταστάσεις) στον εγκέφαλο. Οι δευτεροπαθείς αυτοί όγκοι εμφανίζονται συνήθως σε ασθενείς με ιστορικό καρκίνου. Σε σπάνιες περιπτώσεις όμως μπορούν να αποτελέσουν το πρώτο σημάδι ενός όγκου που ξεκίνησε κάπου αλλού αλλά δεν παρουσίασε εκεί συμπτώματα.

Μεταστάσεις, μεταστατικοί όγκοι εγκεφάλου
Οι μεταστάσεις είναι όγκοι που ξεκινούν σε άλλα σημεία του σώματος και κατόπιν επεκτείνονται σε άλλα όργανα και στον εγκέφαλο.

Οι δευτεροπαθείς όγκοι είναι πολύ πιο συχνοί από τους πρωτοπαθείς. Οποιοσδήποτε καρκίνος μπορεί να κάνει μεταστάσεις στον εγκέφαλο, οι πιο συχνοί είναι οι ακόλουθοι:

  • Καρκίνος του στήθους
  • Καρκίνος του παχέος εντέρου
  • Καρκίνος του νεφρού
  • Καρκίνος του πνεύμονα
  • Μελάνωμα (καρκίνος του δέρματος)

Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται ο όγκος εγκεφάλου;

Τα σημεία και συμπτώματα του όγκου εγκεφάλου παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία και εξαρτώνται τόσο από το μέγεθος του όγκου όσο και από τη θέση και την ταχύτητα ανάπτυξης του.

Γενικά σημεία και συμπτώματα όγκων εγκεφάλου μπορούν να περιλαμβάνουν:

 Στην περίπτωση των καλοηθών όγκων τα συμπτώματα μπορεί να είναι ελάχιστα και να εξελίσσονται πολύ αργά. Αντίθετα στους κακοήθεις όγκους, τα συμπτώματα είναι συνήθως πιο θορυβώδη και επιδεινώνονται με γοργό ρυθμό.

Διαφέρουν τα συμπτώματα σε σχέση με τη θέση του όγκου μέσα στον εγκέφαλο;

Ο εγκέφαλος είναι ένα όργανο με απόλυτη εξειδίκευση και οι εκάστοτε λειτουργίες έχουν και συγκεκριμένες θέσεις εντός αυτού.

Συμπτώματα όγκων εγκεφάλου ανά λοβό εγκεφάλου
Κάθε περιοχή του εγκεφάλου έχει συγκεκριμένο ρόλο και λειτουργία. Τα συμπτώματα των όγκων του εγκεφάλου εξαρτώνται από την εντόπιση του.

Για αυτό το λόγο, όγκοι σε διαφορετικές θέσεις του εγκεφάλου μπορούν να προκαλέσουν διαφορετικά συμπτώματα.

  •  Όγκοι στο πρόσθιο μέρος του εγκεφάλου. Οι μετωπιαίοι λοβοί βρίσκονται στο πρόσθιο μέρος του εγκεφάλου. Η λειτουργία τους συνδέεται με την σκέψη και την κίνηση. Όγκοι σε αυτήν την περιοχή μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στην στάση και στη βάδιση. Μπορεί να παρατηρηθούν αλλαγές στην προσωπικότητα του ασθενούς, έλλειψη προσοχής και ενδιαφέροντος. Οι συγγενείς μπορεί να παρατηρήσουν ότι ο ασθενής έχει αλλάξει συμπεριφορά.
  • Όγκοι στο μεσαίο μέρος του εγκεφάλου. Οι βρεγματικοί λοβοί βρίσκονται στο μεσαίο μέρος του εγκεφάλου. Είναι υπεύθυνοι για την επεξεργασία πληροφοριών από τα αισθητήρια όργανα. Όγκοι σε αυτήν την περιοχή μπορεί να προκαλέσουν αισθητηριακές διαταραχές, μουδιάσματα.
  • Όγκοι στο οπίσθιο μέρος του εγκεφάλου. Οι ινιακοί λοβοί βρίσκονται στο πίσω μέρος του εγκεφάλου. Είναι υπεύθυνοι για την όραση. Όγκοι σε αυτήν την περιοχή προκαλούν διαταραχές όρασης.
  • Όγκοι στο κάτω μέρος του εγκεφάλου. Οι κροταφικοί λοβοί βρίσκονται στο κάτω μέρος του εγκεφάλου. Είναι υπεύθυνοι για τη μνήμη και την αίσθηση της γεύσης και της όσφρησης. Όγκοι στους κροταφικούς λοβούς μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές στη μνήμη, στη γεύση και την όσφρηση.
  • Όγκοι στο οπίσθιο κάτω μέρος του εγκεφάλου. Η παρεγκεφαλίδα βρίσκεται στο οπίσθιο κάτω μέρος του εγκεφάλου. Είναι υπεύθυνη για την ισορροπία και το συντονισμό των κινήσεων. Όγκοι στην παρεγκεφαλίδα μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές ισορροπίας, βάδισης και συντονισμού κινήσεων.

Πότε να δει κάποιος γιατρό;

Κλείστε ραντεβού με το γιατρό σας εάν έχετε σημεία και συμπτώματα που επιμένουν και σας ανησυχούν.

Υπάρχουν παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη όγκων εγκεφάλου;

Στις περισσότερες περιπτώσεις όγκου εγκεφάλου, η αιτία παραμένει άγνωστη. Έχουν εντοπιστεί όμως κάποιοι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης:

  • Ηλικία. Οι όγκοι εγκεφάλου μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Παρουσιάζουν όμως μεγαλύτερη συχνότητα σε ηλικιωμένους ασθενείς. Κάποια είδη όγκων εγκεφάλου είναι πιο συχνά σε ενήλικες και κάποια είδη πιο συχνά σε παιδιά.
  • Φυλή. Κάποια είδη όγκων είναι πιο συχνά σε συγκεκριμένες φυλές.
  • Ακτινοβολία. Η έκθεση σε δυνατή ιονίζουσα ακτινοβολία προδιαθέτει στην εμφάνιση όγκου εγκεφάλου. Η ιονίζουσα ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει αλλαγές και βλάβες στο DNA που με τη σειρά τους μπορούν να προκαλέσουν την εμφάνιση του όγκου εγκεφάλου. Δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία για την επίδραση χαμηλής ενέργειας ακτινοβολίας (κινητά τηλέφωνα, ραδιοκύματα κλπ) στην ανάπτυξη όγκου εγκεφάλου. Έρευνες συνεχίζονται πάνω σε αυτό το πεδίο.
  • Κληρονομικά σύνδρομα. Κάποια κληρονομικά σύνδρομα προδιαθέτουν στην εμφάνιση όγκου εγκεφάλου. Τέτοια είναι η νευροινωμάτωση τύπου 1 και τύπου 2, η οζώδης σκλήρυνση, η νόσος Von Hippel-Lindau.

 

Πώς γίνεται η διάγνωση του όγκου εγκεφάλου;

Εάν υπάρχει η υποψία ύπαρξης όγκου εγκεφάλου θα χρειαστούν κάποιες εξετάσεις για την περαιτέρω διάγνωση:

  • Νευρολογική εξέταση. Με τη νευρολογική εξέταση μπορεί να διακρίνει ο γιατρός σε ποιο σημείο του εγκεφάλου υπάρχει πρόβλημα. Εξετάζονται η όραση, η ακοή, η ισορροπία, ο συντονισμός των κινήσεων, η δύναμη, η αισθητικότητα, τα αντανακλαστικά για η εκφορά του λόγου. Η νευρολογική εξέταση δε μπορεί να βάλει την ακριβή διάγνωση. Μπορεί όμως να βοηθήσει στον εντοπισμό της βλάβης και στον καθορισμό πρόσθετων βοηθητικών εξετάσεων.
    Νευρολογική εξέταση σε όγκο εγκεφάλου

  • Η αξονική τομογραφία εγκεφάλου. Η υπολογιστική αξονική τομογραφία εγκεφάλου χρησιμοποιεί ακτίνες X για τη δημιουργία εικόνων. Είναι ευρέως διαδεδομένη και γρήγορη. Μπορεί σε ελάχιστα λεπτά να δώσει αποτελέσματα που θα καθοδηγήσουν στη διάγνωση ή στις κατάλληλες πρόσθετες εξετάσεις.
  • Μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Στη μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου χρησιμοποιούνται ισχυρά μαγνητικά πεδία (χωρίς επικίνδυνη ακτινοβολία) για τη δημιουργία εικόνων του εσωτερικού του σώματος. Χρησιμοποιείται πολύ συχνά στην αναζήτησή όγκου εγκεφάλου διότι δίνει εξαιρετικές εικόνες του εγκεφαλικού παρεγχύματος, πολύ ανώτερες από οποιαδήποτε άλλη εξέταση.
    Συχνά γίνεται και έγχυση σκιαγραφικής ουσίας. Αυτή βοηθάει στην καλύτερη διαφοροποίηση του φυσιολογικού από τον παθολογικό ιστό και στην εντόπιση ακόμα και πολύ μικρών εξεργασιών.
    Σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιείται η λειτουργική μαγνητική τομογραφία. Αυτή βοηθάει στην εντόπιση εντός του εγκεφάλου των κέντρων της κίνησης, του λόγου και άλλων λειτουργιών. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να σχεδιαστεί πιο ασφαλής αντιμετώπιση του όγκου εγκεφάλου.
    Μια άλλη βοηθητική εξέταση είναι η μαγνητική φασματοσκοπία. Με αυτήν γίνεται εντόπιση συγκεκριμένων χημικών στοιχείων εντός του εγκεφάλου. Ανάλογα με την ποσότητα και την αναλογία αυτών των στοιχείων μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα για το είδος του όγκου εγκεφάλου και για το βαθμό κακοήθειας του.
    Η μαγνητική τομογραφία διάχυσης μετρά την ποσότητα κυκλοφορίας του αίματος σε διάφορα σημεία του εγκεφάλου. Όσο μεγαλύτερη η ποσότητα του αίματος τόσο πιο ενεργός είναι ο συγκεκριμένος όγκος εγκεφάλου.
    Μαγνητική τομογραφία σε όγκους εγκεφάλου

  • Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων. Με την τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET-CT scan) του εγκεφάλου μπορούν να ανιχνευθούν κάποιοι όγκοι εγκεφάλου. Γίνεται χρήση συγκεκριμένου ραδιοφαρμάκου που χορηγείται από τη φλέβα και επικάθεται στις περιοχές με τη μεγαλύτερη μεταβολική δραστηριότητα, όπως είναι οι κακοήθεις όγκοι. Αναδεικνύεται έτσι καλύτερα η περιοχή του εγκεφαλικού όγκου.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την πρόγνωση των όγκων του εγκεφάλου;

Όταν αναφερόμαστε στην πρόγνωση των όγκων του εγκεφάλου εννοούμε πόσο καλά μπορούν αυτοί να αντιμετωπιστούν και αν τελικά μπορούν να θεραπευτούν. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την πρόγνωση:

  • Ο τύπος του όγκου (ιστολογική διάγνωση και ύπαρξη τυχόν μεταλλάξεων)
  • Η θέση του όγκου μέσα στον εγκέφαλο (επηρεάζει και τη δυνατότητα ολικής εξαίρεσης)
  • Η δυνατότητα ολικής χειρουργικής εξαίρεσης
  • Η γενική κατάσταση του ασθενούς

Ο θεράπων ιατρός βασισμένος στις παραπάνω πληροφορίες μπορεί να σας δώσει τις απαραίτητες πληροφορίες για την περαιτέρω πορεία της ασθένειας.

Ποια είναι η θεραπεία των όγκων του εγκεφάλου;

Η θεραπεία των όγκων του εγκεφάλου εξαρτάται από το βαθμό κακοήθειας, τον τύπο, το μέγεθος και την εντόπιση του όγκου. Σημαντικό ρόλο επίσης παίζουν  η γενική κατάσταση και υγεία του ασθενούς και φυσικά οι ιδιαίτερες προτιμήσεις του. Ο γιατρός θα προσαρμόσει τη θεραπεία στη εκάστοτε συγκεκριμένη περίπτωση. Ένας μικρός, καλοήθης όγκος που δεν προκαλεί συμπτώματα μπορεί απλά να τεθεί υπό παρακολούθηση. Θα απαιτηθεί θεραπεία εάν δείξει σημεία αύξησης του μεγέθους του ή προκαλέσει συμπτώματα. Στις επιλογές της θεραπείας περιλαμβάνονται η χειρουργική εξαίρεση, η ακτινοβολία, η ακτινοχειρουργική, η χημειοθεραπεία, η στοχευμένη φαρμακευτική θεραπεία καθώς και η αποκατάσταση μετά τη θεραπεία.

Χειρουργική Θεραπεία

Στόχος της χειρουργικής θεραπείας των όγκων εγκεφάλου είναι η ολική εξαίρεση της εξεργασίας. Κάποιες νεοπλασίες είναι μικρές και μπορούν να διαχωριστούν εύκολα από τους παρακείμενους ιστούς. Άλλες δρουν διηθητικά και είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσουν από τον υγιή εγκέφαλο. Αρκετές φορές, ο όγκος βρίσκεται κοντά σε σημαντικές λειτουργικά περιοχές. Το χειρουργείο παρουσιάζει τότε υψηλό κίνδυνο. Ο χειρουργός θα προσπαθήσει να βγάλει όσο περισσότερο από τον όγκο μπορεί, χωρίς να διακινδυνεύσει τη νευρολογική κατάσταση του ασθενούς. Πιθανόν να πρέπει να περιοριστεί σε υφολική ή μερική εξαίρεση. Και αυτό όμως μπορεί να είναι αρκετό για να ανακουφιστούν τα συμπτώματα του ασθενούς. Στην προσπάθεια αυτή σημαντική βοήθεια προσφέρουν η νευροπλοήγηση, η λειτουργική μαγνητική τομογραφία, η διεγχειρητική νευροπαρακολούθηση καθώς και η χρήση ειδικών χρωστικών (5ALA) σε συνδυασμό με κατάλληλα φίλτρα μοντέρνων μικροσκοπίων με τα οποία ξεχωρίζει ο νεοπλασματικός από τον υγιή ιστό.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, για την απομάκρυνση ενός όγκου εγκεφάλου είναι απαραίτητη η διάνοιξη του κρανίου σε κάποιο σημείο του. Η επέμβαση λέγεται κρανιοτομία. Αρχικά γίνεται τομή και το δέρμα (1)  τους μαλακούς ιστούς αναδιπλώνονται και απομακρύνονται από το πεδίο αποκαλύπτοντας από κάτω το οστό. Κατόπιν αφαιρείται ένα μέρος του οστού για να επιτευχθεί πρόσβαση στον εγκέφαλο (2). Στη συνέχεια, με τη βοήθεια σύγχρονου εξειδικευμένου, χειρουργικού μικροσκοπίου εντοπίζεται και παρασκευάζεται ο όγκος (3). Διάφορα ειδικά εργαλεία χρησιμοποιούνται για την ολοκληρωτική και ασφαλή εξαίρεση του. Μετά το πέρας της αφαίρεσης του όγκου γίνεται σύγκλιση της μήνιγγας (μεμβράνης που καλύπτει τον εγκέφαλο), επανατοποθέτηση του οστού που αφαιρέθηκε αρχικά και συρραφή δέρματος.

Κρανιοτομία για εξαίρεση όγκου εγκεφάλου
Κρανιοτομία για εξαίρεση όγκου εγκεφάλου: Διάνοιξη και αναδίπλωση δέρματος (1), αφαίρεση τμήματος οστού, το οποίο επανατοποθετείται στο τέλος της επέμβασης (2), διάνοιξη μήνιγγας (μεμβράνης που καλύπτει τον εγκέφαλο) και εξαίρεση του όγκου (3).

Σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται ενδοσκόπια ή ειδικοί διαστολείς για την πρόσβαση στον όγκο, όπως γίνεται στα αδενώματα της υπόφυσης. Η πρόσβαση γίνεται από την κοιλότητα της ρινός (μύτης) με ακόλουθη διάνοιξη του σφηνοειδούς κόλπου κάτω από το τουρκικό εφίππιο, μέσα στο οποίο βρίσκεται ο όγκος. Η επέμβαση λέγεται διασφηνοειδική εξαίρεση όγκων τουρκικού εφιππίου (υπόφυσης).

Διασφηνοειδική ενδοσκοπική προσπέλαση όγκων υπόφυσης

Διασφηνοειδική ενδοσκοπική προσπέλαση όγκων υπόφυσης

Οι επεμβάσεις στον εγκέφαλο μπορεί να παρουσιάσουν παρενέργειες και επιπλοκές:

  • Μόλυνση του τραύματος
  • Μηνιγγίτιδα
  • Αιμορραγία
  • Τραυματισμός εγκεφαλικού ιστού. Ανάλογα με την περιοχή της επέμβασης μπορεί να παρουσιαστούν κινητικά ή αισθητικά προβλήματα, διαταραχές όρασης (σε επεμβάσεις κοντά στο οπτικό νεύρο ή στον ινιακό λοβό), διαταραχές ακοής (σε επεμβάσεις κοντά στο ακουστικό νεύρο), διαταραχές ομιλίας (σε επεμβάσεις κοντά στα κέντρα του λόγου).

Οι επιπλοκές αυτές είναι σπάνιες σε κέντρα με την κατάλληλη υποδομή και εμπειρία.

Ακτινοθεραπεία για όγκους εγκεφάλου

Στην ακτινοθεραπεία για όγκους εγκεφάλου χρησιμοποιούνται υψηλής ενέργειας ακτίνες για να σκοτωθούν τα κύτταρα του όγκου εγκεφάλου. Συνήθως προέρχονται από ειδικά εξωτερικά μηχανήματα (εξωτερική ακτινοθεραπεία). Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να εμφυτευθούν ραδιενεργά υλικά μικρής εμβέλειας μέσα στον όγκο, ο οποίος ακτινοβολείται εκ των έσω (Βραχυθεραπεία).

Η εξωτερική ακτινοθεραπεία χορηγείται σε μικρές καθημερινές δόσεις. Μια τυπική θεραπεία αποτελείται από μικρές δόσεις για πέντε ημέρες την εβδομάδα για 2 έως 6 εβδομάδες.

Στην περίπτωση μονήρων όγκων εγκεφάλου, η ακτινοθεραπεία είναι εντοπισμένη στον όγκο και στη γύρω περιοχή. Στις περιπτώσεις πολλαπλών όγκων (όπως διαπιστώνεται συχνά στην περίπτωση δευτεροπαθών, μεταστατικών εστιών, όγκων δηλαδή που προέρχονται από άλλα σημεία του σώματος) ακτινοβολείται ολόκληρος ο εγκέφαλος.

Η αντοχή των υγειών ιστών στην ακτινοθεραπεία είναι περιοριστικός παράγοντας. Υπάρχει κίνδυνος μετακτινικών επιπλοκών. Αυτές μπορεί να είναι οξείες (εμφανίζονται κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά τη θεραπεία) και απώτερες (εμφανίζονται μήνες ή και χρόνια μετά τη θεραπεία). Οξεία επιπλοκή είναι το μετακτινικό οίδημα. Εκδηλώνεται με πονοκέφαλο, εμετούς, υπνηλία, επιδείνωση της νευρολογικής συμπτωματολογίας. Γίνεται απαραίτητη η αντιμετώπιση με αποιδηματική αγωγή. Στις απώτερες επιπλοκές συμπεριλαμβάνονται η απομυελίνωση, η νέκρωση εγκεφαλικής ουσίας, η μείωση των νοητικών λειτουργιών και η μυελοπάθεια (στις περιπτώσεις που ακτινοβολείται ολόκληρος ο νευράξονας). Οι απώτερες αυτές επιπλοκές είναι πολλές φορές δύσκολο να διαφοροδιαγνωστούν από υποτροπές του όγκου με την αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Νεότερες τεχνικές όπως το PET scan φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικές.

Ακτινοχειρουργική για όγκους εγκεφάλου

Στην ακτινοχειρουργική για όγκους εγκεφάλου χρησιμοποιούνται ακτίνες από πολλές γωνίες, οι οποίες συγκλίνουν πάνω στον όγκο. Κάθε ακτίνα από μόνη της είναι αδύνατη για να προκαλέσει βλάβη στον υγιή ιστό. Το σημείο όμως στο οποίο συγκεντρώνονται λαμβάνει μεγάλη ποσότητα ακτινοβολίας. Αποτέλεσμα είναι η καταστροφή του όγκου ενώ παράλληλα προστατεύεται ο γύρω εγκεφαλικός ιστός. Τέτοιες μέθοδοι είναι το Gamma Knife και το Cyber Knife. Η ακτοχειρουργική διενεργείται συνήθως με μια συνεδρία (σπάνια χρειάζονται 2-4 συνεδρίες). Οι ασθενείς δε χρειάζεται να μείνουν στην κλινική. Οι επιπλοκές είναι σπάνιες. Μπορεί να παρουσιαστεί αίσθημα κόπωσης και ερεθισμός του δέρματος.

Χημειοθεραπεία για όγκους εγκεφάλου

Κατά τη χημειοθεραπεία για όγκους εγκεφάλου λαμβάνονται εξειδικευμένα φάρμακα είτε από το στόμα είτε από τη φλέβα, τα οποία καταστρέφουν σχετικά επιλεκτικά τα κύτταρα του όγκου. Οι παρενέργειες εξαρτώνται από τον τύπο του φαρμάκου. Πιο συχνά παρατηρείται ναυτία, εμετός και απώλεια μαλλιών.

Θεραπεία αποκατάστασης για όγκους εγκεφάλου

Μετά τις θεραπείες για όγκο εγκεφάλου μπορεί να χρειαστεί ο ασθενής βοήθεια για να επανέλθουν οι λειτουργίες που είχαν πρόβλημα, ανάλογα με την περιοχή που ήταν ο όγκος εγκεφάλου. Με τη βοήθεια της φυσιοθεραπείας, της λογοθεραπείας, της εργοθεραπείας γίνεται προσπάθεια για βελτίωση τυχόν κινητικών προβλημάτων, προβλημάτων ομιλίας ή νοητικών λειτουργιών.

Κλείστε ένα ραντεβού με τον γιατρό